ستارگان و سیارات

دانشمندانی كه درباره‌ی آسمان مطالعه می‌كنند و می‌كوشند تا چیزهای تازه‌ای درباره‌ی ستارگان كشف كند. ستاره شناس یا منجم می‌گویند. یعنی كسی كه كارش مطالعه و بررسی احوال ستارگان است. ستاره شناسان از میان دوربین‌های بزرگی كه به آن‌ها تلسكوپ می‌گویند، به آسمان نگاه می‌كنند. ساختمانی كه آن‌ها در آن كار می كنند، رصد خانه نامیده می‌شود.

رصد خانه‌ها معمولا" گنبدی شكل‌اند؛ و سقف‌شان متحرك است. به این ترتیب دانشمندان می‌توانند، به دلخواه خود، لوله‌ی تلسكوپ را رو به هر نقطه‌ی آسمان بگردانند.

ستاره شناسان ، بیشتر در شب كار می‌كنند. زیرا وقتی ستاره‌ها را می‌توان به خوبی دید؛ كه هوا تاریك باشد.

اگر هوا ابری یا مه آلود باشد، نور ستارگان به تلسكوپ نمی‌رسد. به این دلیل، رصد‌خانه‌ها را اغلب در جاهایی می‌سازند كه در بیشتر فصول سال، دارای آب و هوای خوب و آسمان صاف باشد.

در آسمان هزاران هزار ستاره هست. بعضی از این ستاره‌ها آن قدر از ما دورند كه ستاره شناسان با تلسكوپ‌های بزرگ هم قادر به دیدن‌شان نیستند. بدون تلسكوپ می‌توان، در یك شب صاف و بی‌ابر، در حدود شش هزار ستاره را در آسمان دید.

نزدیك‌ترین ستاره به كره‌ی زمین، خورشید است؛ كه روشنایی آن به ما می‌رسد و گرممان می‌كند. خورشید، تقریبا" صد و پنجاه میلیون كیلومتر از ما دور است. اگر بخواهیم این مسافت را با پای پیاده بر روی زمین به پیماییم در حدود یك میلیون روز طول خواهید كشید.

بیشتر ستارگان، مانند خورشیداند؛ اما از خورشید به ما خیلی دورترند؛ و جز در شب دیده نمی‌شوند. ستاره‌شناسان، با دیدن نور ستارگان، می توانند بگویند كه آن‌ها چقدر از زمین ما دور هستند؛ و بزرگی‌شان چقدر است.

از روی نوع نور ستاره‌ها، ستاره‌شناسان پی‌می‌برند كه درجه‌ی حرارت آن‌ها بسیار زیاد است. از برخی ستاره‌ها، بجز نور، علامت‌های دیگری هم به زمین می‌رسد. نوعی از تلسكوپ‌ها،كه به آن رادیوتلسكوپ می‌گویند، می‌تواند این علامت‌ها را بگیرد. رادیو تلسكوپ‌ها دستگاه‌های رادیویی هستند كه آنتن‌های هوایی بزرگی دارند؛ و می‌توان آن‌ها را به سمت ستاره‌ی دلخواه گردانید.

همه‌ی چیزهایی را كه شب در آسمان می‌بینیم، ستاره نیستند. خورشید ما، نه سیاره دارد؛ كه بدور آن می‌چرخند. زمینی كه ما بر روی آن زندگی می‌كنیم، یكی از این سیاره‌ها است. سیاره‌ها، ستاره نیستند. مثل ستاره گرم و داغ نیستند، و نور، پخش نمی‌كنند. برای این است كه، در آسمان، درخشان به نظر می‌رسند. این سیاره‌ها، نور خورشید را منعكس( بازتاب ) می‌كنند.

انسان، همواره در این اندیشه بوده است كه آیا در سیاره‌های دیگر نیز، جاندارانی، یافت می‌شوند. انسان توانسته است كه ربات‌هایی را در سطح سیاره‌ی مریخ به حركت در آورد. ستاره‌شناسان می‌گویند، هوایی كه در سیاره‌ی مریخ هست، مثل هوای كره‌ی زمین نیست؛ از این رو، زندگی كردن ما زمینی‌ها، در آن جا بسیار دشوار است.

به دور بعضی از سیارات، اجسام آسمانی دیگری هم گردش می كنند. مثلا" كره‌ی ماه، به دور زمین می‌گردد. ماه نزدیك‌ترین همسایه‌ی آسمانی ما است. فاصله‌اش تا زمین در حدود چهارصدهزاركیلومتر است. و مانند یك سیاره، نورانی است؛ چرا كه نور خورشید را بازتاب می‌كند. انسان توانسته است بر روی ماه قدم گذارد. و خاك آن را با خود به زمین بیاورد.

اگر با دوربین شكاری به ماه نگاه كنید، لكه‌هایی می‌بینید كه آن‌ها تصاویر سایه روشن از كوه‌ها و دهانه‌های آتش فشان‌های سطح ماه است.

چون ماه به دور زمین می‌چرخد؛ تنها قسمت‌هایی از آن، نوری را كه از خورشید می‌گیرد؛ به زمین بازتاب می‌گرداند. برای همین است كه ما، ماه را به شكل‌های مختلف می بینیم. گاهی به صورت بدر و گاهی به صورت هلال.

برخی از سیارات دیگر نیز، مانند زمین، ماه دارند. كه انسان توانسته است بر روی یكی از ماه‌های زحل به نام تیتان ربات بفرستد و در سطح آن دریایی از نفت را كشف كند.

سیاراتی كه به دور خورشید می چرخند عبارتند از: عطارد یا تیر _ زهره یا ناهید یا ونوس_ زمین یا ارض _ مریخ یا بهرام _ مشتری یا برجیس _ زحل یا كیوان _ اورانوس _ نپتون _ پلوتو .